Ghum Charkhrha Ghum

ਘੁੰਮ ਚਰਖੜਿਆ ਘੁੰਮ (ਵੇ),

ਤੇਰੀ ਕੱਤਣ ਵਾਲੀ ਜੀਵੇ,

ਨਲੀਆਂ ਵੱਟਣਿ ਵਾਲੀ ਜੀਵੇ ।ਰਹਾਉ।

ਬੁੱਢਾ ਹੋਇਓਂ ਸ਼ਾਹ ਹੁਸੈਨਾ,

ਦੰਦੀਂ ਝੇਰਾਂ ਪਈਆਂ,

ਉਠਿ ਸਵੇਰੇ ਢੂੰਡਣਿ ਲਗੋਂ,

ਸੰਝਿ ਦੀਆਂ ਜੋ ਗਈਆਂ ।1।

ਹਰ ਦਮ ਨਾਮ ਸਮਾਲ ਸਾਈਂ ਦਾ,

ਤਾਂ ਤੂੰ ਇਸਥਿਰ ਥੀਵੇਂ,

ਪੰਜਾਂ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਆਇਆ,

ਕਿਤ ਗੁਣ ਚਾਇਆ ਜੀਵੇਂ ।2।

ਚਰਖਾ ਬੋਲੇ ਸਾਈਂ ਸਾਈਂ,

ਬਾਇੜ ਬੋਲੇ ਤੂੰ,

ਕਹੈ ਹੁਸੈਨ ਫ਼ਕੀਰ ਸਾਈਂ ਦਾ,

ਮੈਂ ਨਾਹੀਂ ਸਭ ਤੂੰ ।3।

گھم چرخڑیا! تیری کتن والی جیوے’ نلیاں وٹن والی جیوے

بُڈھا ہویوں شاہ حسینا’ دندیں جھیراں پیاں

اُٹھ سویرے ڈھونڈن لگوں، سنجھ دیاں جوگیاں

ہر دم نام سنبھال سائیں دا’ تاں توں استھرتھیویں

چرخہ بولے،سائیں سائیں ،بائیڑ بولے تُوں

کہے فقیر سائیں دا، میں ناہیں سبھ توں

اوکھے لفظاں دے معنے

چرخڑیا: اے چرخے

جھیراں: فرق،فاصلے

سنجھ: شام

استھر: پکا ثابت قدم

بائڑ: چرخے دا اوہ دھاگا جیہڑے تکلے وچ چلدا ہے

घुंम चरखड़्या घुंम (वे),

तेरी कत्तन वाली जीवे,

नलियां वट्टनि वाली जीवे ।रहाउ।

बुढ्ढा होइयों शाह हुसैना,

दन्दीं झेरां पईआं,

उठि सवेरे ढूंडनि लगों,

संझि दियां जो गईआं ।1।

हर दम नाम समाल साईं दा,

तां तूं इसथिर थीवें,

पंजां नदियां दे मूंह आया,

कित गुन चायआ जीवें ।2।

चरखा बोले साईं साईं,

बायड़ बोले तूं,

कहै हुसैन फ़कीर साईं दा,

मैं नाहीं सभ तूं ।3।

Glossary

Ghoom charakhRia teri kattan wali jeevay (rehao)

charakhRia 

ai charakhray (charkhe)

kattan

ruN da (ya kise hor cheez da) dhaaga banavan

Buddha hoyuN Shah Hussaina dandiN jheeraN paiyaaN

dandiN

dandaN vich

jheer

virl, with, mori, phaT, paaR, jheet, Tuk, tareeR

UTh saveray dhoondan lagoN sanjh diyaN jo gaiyaN

sanjh

shaam

NilyaaN waTan wali jeevay

nilyaaN

parai raqam vichoN maray huay paisay. nali: ChoTi Tube ya reel jehdey utay dhaaga valheiT ke shushTal wich rakhia jaanda hai (naliyaN vaTan: nali utte dhaaga valhaiTan). vaTan: 1) valhaiTan 2) kamavan

jeevay

1) zinda rahe 2) dhan! shabaashay!

Har dam naam sambhaal saeeN da theevaiN isithar tuN

dam

sah, pal

naam

kul naam, kul di sanjh da naN, kul da tat, 

sambhaal

1) dhiyaan vich rakhan, ikaTha kar ke kol rakhan, paalan, qaim rakhan, rakhi karan 2) hosh, dhiyan, surt, suchet, iko velay kul dhiyaan, 

saeeN

murshid, qudrat, dilbar, mehboob

theevaiN

hovaiN

isithar

sithar, qaim, Tiki hui, na hilan wali, pakki, kare di pakki, aDol, be-thiRak

Charkha bole saeeN saeeN bole ba-iR tuN

ba-iR

oh rassi ya Dori jehRi charkhe de do paihiyaaN utte aar paar tani hondi ai ohde utte maalh chaldi te maalh naal tikla phirda ai te poni da dhaaga bananda ai 

NilyaaN waTan wali jeevay

Translation

Translated by Naveed Alam
 Verses of a Lowly Fakir. Madho Lal Hussain,
Penguin Books India, 2016

Composition

Pathanay Khan
Abida Parveen

Painting

Title: Woman at the Spinning Wheel
Artist: Jules Breton (French, Courrières 1827–1906 Paris)
Date: 1884
Medium: Fabricated black crayon
Dimensions: Sheet: 18 1/2 × 13 3/8 in. (47 × 34 cm)
Met Museum

Ghari Ik De Mijman Musafir

ਘੜੀ ਇਕੁ ਦੇ ਮਿਜਮਾਨੁ ਮੁਸਾਫਰ,
ਪਈਆਂ ਤਾਂ ਰਹਿਣ ਸਰਾਈਂ ।

ਕੋਟਾਂ ਦੇ ਸਿਕਦਾਰ ਸੁਣੀਦੇ,
ਅੱਖੀ ਦਿਸਦੇ ਨਾਹੀਂ ।ਰਹਾਉ।

ਛੋਡਿ ਤਕੱਬਰੀ ਪਕੜਿ ਹਲੀਮੀ,
ਕੋਈ ਕਹੀਂ ਦਾ ਨਾਹੀਂ ।1।

ਕਹੈ ਹੁਸੈਨ ਫ਼ਕੀਰ ਨਿਮਾਣਾ,
ਹਰਿ ਦਮ ਸਾਈਂ ਸਾਈਂ ।2।

घड़ी इकु दे मिजमानु मुसाफर,
पईआं तां रहन सराईं ।

कोटां दे सिकदार सुणीदे,
अक्खी दिसदे नाहीं ।रहाउ।

छोडि तकब्बरी पकड़ि हलीमी,
कोई कहीं दा नाहीं ।1।

कहै हुसैन फ़कीर निमाणा,
हरि दम साईं साईं ।2।

Glossary

Ghari ik de majmaan musafir, paiyaaN taaN rehsan jaayeeN
majmaan
mehmaan

KotaN de sakdaar sunainde, akheeN disde naahiN
kotaN
qiloN
sakdaar
hakim
disde naahiN
nazar nahin aate

Chor takabbur, pakar haleemi, ko kaheeN da naahiN
ko
koi
kaheen da
kisi ka

Kahe Hussain faqeer nimana, har dam saeeiN saeeiN 

Translation

Translated by Naveed Alam
 Verses of a Lowly Fakir. Madho Lal Hussain,
Penguin Books India, 2016.

Composition

Ghari Ik De Mijman Musafir Sangat Gavan (NEW composition)Shah Hussain
Risham Syed at Sangat 49 Jail Road, Lahore
Composition: Najm Hosain Syed
Ghari Ik De Mijman Musafir Sangat Gavan (old composition)Shah Hussain
Risham Syed at Sangat 49 Jail Road, Lahore
Composition: Najm Hosain Syed

Painting

Behzad’s Advice of the Ascetic (c. 1500-1550).
Kamāl ud-Dīn Behzād – Tehran Museum of contemporary art
Moraqqa’-e Golshan, conserved in Golestan Palace, Tehran, Iran

Kehde Deson Aayion Ni

ਕੇੜ੍ਹੇ ਦੇਸੋਂ ਆਈਓਂ ਨੀਂ ਕੁੜੀਏ,
ਤੈਂ ਕੇਹਾ ਕੇਹਾ ਸ਼ੋਰ ਮਚਾਇਓ ਕਿਉਂ ।

ਅਪੁਨਾ ਸੂਤ ਤੈਂ ਆਪੁ ਵੰਝਾਇਆ,
ਦੋਸੁ ਜੁਲਾਹੇ ਨੂੰ ਲਾਇਓ ਕਿਉਂ ।ਰਹਾਉ।

ਤੇਰੇ ਅੱਗੇ ਅੱਗੇ ਚਰਖਾ,
ਪਿੱਛੇ ਪਿੱਛੇ ਪੀਹੜਾ,
ਕਤਨੀ ਹੈਂ ਹਾਲੁ ਭਲੇਰੇ ਕਿਉਂ ।1।

ਛੱਲੜੀਆਂ ਪੰਜ ਪਾਇ ਪਛੋਟੇ,
ਜਾਇ ਬਜਾਰ ਖਲੋਵੇਂ ਕਿਉਂ ।2।

ਨਾਲਿ ਸਰਾਫ਼ਾਂ ਦੇ ਝੇੜਾ ਤੇਰਾ,
ਲੇਖਾ ਦੇਂਦੀ ਤੂੰ ਰੋਵੇਂ ਕਿਉਂ ।3।

ਸਈਆਂ ਨਾਲ਼ ਖਿਡੰਦੀਏ ਕੁੜੀਏ,
ਸਹੁ ਮਨਹੁ ਭੁਲਾਇਓ ਕਿਉਂ ।4।

ਰਾਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਿ ਅਉਖੀ ਹੋਸੇਂ,
ਇਤਨਾ ਭਾਰ ਉਠਾਇਓ ਕਿਉਂ ।5।

ਕਹੈ ਹੁਸੈਨ ਫ਼ਕੀਰ ਨਿਮਾਣਾ,
ਮਰਨਾ ਚਿਤਿ ਨ ਆਇਓ ਕਿਉਂ ।6।

کیڑھے دیسوں آئیؤں نیں کڑیئے،
تیں کیہا کیہا شور مچائیو کیوں ۔

اپنا سوت تیں آپُ ونجھایا،
دوسُ جلاہے نوں لائیو کیوں ۔رہاؤ۔

تیرے اگے اگے چرکھا،
پچھے پچھے پیہڑا،
کتنی ہیں حالُ بھلیرے کیوں ۔1۔

چھلڑیاں پنج پائے بھروٹے / پچھوٹے،
جائ بازار کھلوویں کیوں ۔2۔

نالِ صرافاں دے جھیڑا تیرا،
لیکھا دیندی توں روویں کیوں ۔3۔

سیاں نال کھڈندیئے کڑیئے،
شوہ منوں بھلائیو کیوں ۔4۔

راہاں دے وچِ اؤکھی ہوسیں،
اتنا بھار اٹھائؤ کیوں ۔5۔

کہےَ حسین فقیر نمانا،
مرنا چت نہ آئیو کیوں ۔6۔

केढ़े देसों आईयों नीं कुड़ीए,
तैं केहा केहा शोर मचाययो क्युं ।

अपुना सूत तैं आपु वंझायआ,
दोसु जुलाहे नूं लाययो क्युं ।रहाउ।

तेरे अग्गे अग्गे चरखा,
पिच्छे पिच्छे पीहड़ा,
कतनी हैं हालु भलेरे क्युं ।1।

छल्लड़ियां पंज पाय पछोटे,
जाय बजार खलोवें क्युं ।2।

नालि सराफ़ां दे झेड़ा तेरा,
लेखा देंदी तूं रोवें क्युं ।3।

सईआं नाल खिडन्दीए कुड़ीए,
सहु मनहु भुलाययो क्युं ।4।

राहां दे विचि अउखी होसें,
इतना भार उठाययो क्युं ।5।

कहै हुसैन फ़कीर निमाणा,
मरना चिति न आइयो क्युं ।6।

Glossary

kyun, kehray deson aiyon ni kuriye
des juh, than, mulk, watan, paasa, ilaqa, shahr, giran

keha shor machaiyo
shor 1) pukar, raula, khap, fasaad, shurat, naaN, dhoom 2) jhalla, dimagon haliya hua 3) luna, khaara, kooRa, badqismat

apna soot tein aap vanjaaya
soot 1) sootar, dhaaga (ise thook da), taar, yaran 2) qataar, sidha rasta, seedh, sidh, pauhanch, range, with 3) suraj, paara 4) rath baan, driver
teintun
vanjaayagavaya

dos julahe laiyo 
dos 1) galti, aib, nuqs, ilzaam, jurm, Tok, nuqsaan 2) rog 3)midhan, ragRan, lataRan

agge agge charkha piche piche pihRa
charkha 1) katan wala rach 2) pahiya, phiran wali cheez, bhuni, aasman, kismat, aukhi bani, bheeR 3) kamzor, thakiya, bas hoiya, maaRa, ghareeb
pihRa (piRha) 1) mooRha, seat, baithan di thaan, kursi, chonki 2) peRhi: jad pusht, nasal, nasb 

kattan haal bhulaiyo
haal 1) haalat, kaifiyat, sichueshan, pozishan 2) hun da vela, ajok, langhda waqt, prezent 3) wajd di haalat 

challaRiyaan panj paaiy bharoTay
challi kate dhaage da pinna (challaRiyaan: challiyaan)
panj 1) 5 five 2) panj hawaas 3) panj darya, panjaab 4) panj aib 5) panj namaazan  
bharoTay (paroTay)bharoTay wich (bharoTa: challiyaan rakhan wali Tokri)
jaiy bazaar khulaiyo
bazaar mandi, markiT, vapaar, nirkh, bha, mul, vikri, sale
khulaiyo tuN khulaaya (kholan: vakhaala karan, zahir karan, mashhoori karna)  
saiyaan naal phireeN laTkendi
saiyaan dostaan, sangiyaan, saheliyanl aTkendi laTakdi (laTkan: 1) aoh vichkar Tangiya rehna, udeek wich phasia rehna 2) banki Tor Turan, nakhreli Tor Turan 3) nasheeli Tor Turan 4) bho vich hovan 5) be dhiyaani, aib, badruh da saaya

shoh tuN palla paiyo
shoh mehboob, vichla, gehra paani, vichkaar, manjhdaar, murshid
palla ohla, vith, faasla, takRi da ik paasa, qainchi da ik paasa
rahaan de vich okhi hausaiN
itna bhaaR uThaiyo
kahe hussain faqeer nimana
marna chit na aiyo  
chit dil, dimaag, aqal, mat, samajh, hosh, surt, cheta, dhiyaan

Translation

Translated by Naveed Alam
 Verses of a Lowly Fakir. Madho Lal Hussain,
Penguin Books India, 2016.

Painting

Fortune-telling; a group of women on a terrace at night, Freer Gallery of Art
https://asia.si.edu/object/F1907.262/
(accessed 12/2/2020, 2:26:24 PM).

Wat Na Dunia Aawan

ਵੱਤ ਨ ਦੁਨੀਆਂ ਆਵਣ ।
ਸਦਾ ਨ ਫੁਲੇ ਤੋਰੀਆ,
ਸਦਾ ਨ ਲੱਗੇ ਸਾਵਣ ।ਰਹਾਉ।

ਏਹ ਜੋਬਨ ਤੇਰਾ ਚਾਰ ਦਿਹਾੜੇ,
ਕਾਹੇ ਕੂੰ ਝੂਠ ਕਮਾਵਣ ।

ਪੇਵਕੜੈ ਦਿਨ ਚਾਰ ਦਿਹਾੜੇ,
ਅਲਬਤ ਸਹੁਰੇ ਜਾਵਣ ।

ਸ਼ਾਹ ਹੁਸੈਨ ਫ਼ਕੀਰ ਸਾਂਈਂ ਦਾ,
ਜੰਗਲ ਜਾਇ ਸਮਾਵਣ ।

وتّ ن دنیاں آون ۔
سدا ن پھلے توریا،
سدا ن لگے ساون ۔رہاؤ۔

ایہہ جوبن تیرا چار دہاڑے،
کاہے کوں جھوٹھ کماون ۔

پیوکڑے دن چار دہاڑے،
البت سہرے جاون ۔

شاہ حسین فقیر سانئیں دا،
جنگل جائ سماون ۔

वत्त न दुनियां आवन ।
सदा न फुले तोरिया,
सदा न लग्गे सावन ।रहाउ।

एह जोबन तेरा चार देहाड़े,
काहे कूं झूठ कमावन ।

पेवकड़ै दिन चार देहाड़े,
अलबत सहुरे जावन ।

शाह हुसैन फ़कीर सांईं दा,
जंगल जाय समावन ।

Another version

Glossary

AsaaN bohar na dunya aavna

bohar
parat ke, piccha neh mur ke; bohar, bohara, bohri: pind da sahokar, sood te udhar devan wala

dunya
dunyadari, aapo apnay matlab di paal karan wala wasaib, chaalo-vehaar

Sadaa na phulan torya sadaa na lagde ni sauna (rehao)

phulan
phulan da amal, phulan da vela, mausam. phulan: phul kadhan, khiRan. phul ke choora hovan, phul jaavan, ghamand karan, garoor karan, rowb dikhawan daulat hakoomat taqat da torya
basanti phullaanwala sarhon warga boota, phullaan da teil banta ai. (torya naal ralde lafaz: a) tora: hukm, dastoor, authority, qanoon, aain b) gosht de khania da khancha, viyah ya hor dawatan te rakhe amiraaN de khanyaN de khanche, c) tora: wada ameer ya vazeer d) tora: ghamand, aakaR, magroori (tora lagana, tora lag jaana, magroor hovan nuN akhde neN) e) toran: mehraab ya darwaza jehde utte phul haar latkaiy jande neiN khushi manavan ya wadyaai karan lai

sauna
saavan, meNh di rut, barsaat, meNh, jhaRi. sauna: siuna a) hazri, khidmat guzari, naukri, ata-at, pooja, siffat sanaa b) aandiyaaN te baithna

So-i kam vichaar ke kijay jaaN te ant nahiN pachtava

so-i
ohoo ee

vichaaran
goh karan, gehan, sochan, discuss karan, phulan, percholan, parkhan, nakheRa karan

ant
a) akheer b) hadd, akherli hadd, faisla, nateeja, anjaam c) mukan, khatam hovan, tabahi d) kise cheez baray pukka ilm ya pukki itallah e) andarla hissa, dil, ruh, mizaaj, marzi, tat   

Kahe Hussain faqeer sunae ke asaaN khak de naal samauna

faqeer
jehde kol koi milkh nahin

sunae ke
ailaan karke (sunavan: a) ailaan karan, kise gal nuN aam karan b) samjhaavan, zor de ke aakhan c) laazmi dassan, shart naal, d) jhaaRan, tok karan

khak
mitti, dharti

samauna
barabar hovan, ral jaavan, ikko jeha hovan, ik mik hovan, ohde warga hovan

Glossary by Najam Hussain Syed
Transliterated into Roman by Nosheen Ali

Translation

Translated by Naveed Alam
 Verses of a Lowly Fakir. Madho Lal Hussain,
Penguin Books India, 2016.

Composition

Shah Hussain (Asaan Bohar Na Dunya Avna) Risham Syed, composition Najm Hosain Syed at 49 Jail Road
Flute Akmal Qadri
Violin Mukhtar Qadri
Tabla Riaz Ahmed

Painting

Illustration from a Ragamala Series (Garland of Musical Modes)
late 18th century
India (Punjab Hills)
Met Museum, New York

Joban Dhan Thagg Hai

ਤੁਸੀਂ ਮਤਿ ਕੋਈ ਕਰੋ ਗੁਮਾਨ,
ਜੋਬਨ ਧਨ ਠੱਗੁ ਹੈ ।1।ਰਹਾਉ।

ਹੰਸਾਂ ਦੇ ਭੁਲਾਵੇ ਭੁਲੀ,
ਝੋਲੀ ਲੀਤਾ ਬੱਗ ਹੈ ।1।

ਪੱਬਣ ਪੱਤ੍ਰ ਉਪਰਿ ਮੌਤ,
ਤਿਵਹੀਂ ਸਾਰਾ ਜੱਗ ਹੈ ।2।

ਨਿੰਦਿਆ ਧ੍ਰੋਹ ਬਖੀਲੀ ਚੁਗਲੀ,
ਨਿੱਤ ਕਰਦਾ ਫਿਰਦਾ ਠੱਗ ਹੈ ।3।

ਕਹੈ ਹੁਸੈਨ ਸੇਈ ਜੱਗ ਆਏ,
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪਛਾਤਾ ਰੱਬ ਹੈ ।4।

تسیں متِ کوئی کرو گمان،
جوبن دھن ٹھگُ ہے ۔1۔رہاؤ۔

ہنساں دے بھلاوے بھلی،
جھولی لیتا بگّ ہے ۔1۔

پبن پتر اپرِ موت،
توہیں سارا جگّ ہے ۔2۔

نندیا دھروہ بخیلی چغلی،
نت کردا پھردا ٹھگّ ہے ۔3۔

کہےَ حسین سیئی جگّ آئے،
جنہاں پچھاتا ربّ ہے ۔4۔

तुसीं मति कोई करो गुमान,
जोबन धन ठग्गु है ।1।रहाउ।

हंसां दे भुलावे भुली,
झोली लीता बग्ग है ।1।

पब्बन पत्त्र उपरि मौत,
तिवहीं सारा जग्ग है ।2।

निन्द्या ध्रोह बखीली चुगली,
नित्त करदा फिरदा ठग्ग है ।3।

कहै हुसैन सेई जग्ग आए,
जिन्हां पछाता रब्ब है ।4।

Glossary

Tusi mat karo gumaan

mat
1) matey, shayad 2) na 3) dharam, aqeeda 4) soch, khayal 5) salah, mashwara 6) marzi, niyyat 7) maqsad 8) tareeqa 9) rah, opinion 10) aqeedat, izzat, reverence 11) cheta-mat: minya hoya, minya ginya, determined. mat is also: nashe wich dhut, pagal, saudai

gumaan
1) shak, waham 2) teva, khayal, tasawwur, fancy 3) bharam, fakhar, guroor, wadap

Joban dhan thag hai

joban
1) jawani, sikhar 2) maza 3) khuhali, rail pail 4) khoobsurati
 
dhan
1) daulat 2) jaidad, property, malki 

thag
1) lutera 2) qatal kar dein wala, assassin 3) dhokay naal lutan, maar devan wala  

HansaaN de bhulavay bhuli

hans
batakh Taabri da pakhi (khayal Turda aya hai, jo hans jyondi shay nahiN khanda- moti aihdi khorak hai), qudrat da tat sat, brahma, vishnu, shiv da nah, kamdev da nah, suraj, sadh, faqeer

bhulava
bhulekha, jhaaka, galatfahmi, bhul

Jholi lita bag hai

jholi
kurte da agla palla (koi shay bhar kharan lai), theli

lita
liya, ghida

bag
1) bagla 2) sarwar, baig 

Paban patar uppar moti

paban
nilofer, neel kanwal

patar
1) patta, patti

uppar
utte

Tu hi sara jag hai

tu
tuN, tera

jag
1) jagat, jahaaN, dunia, universe, kainaat 2) jo kuch jag wich hai    

Nindiya dharoh bakheli chugli

nindiya
burai, aib kadhan, blame, ilzaam laavan, gun wichon avgun kadhan

dharoh
dhoka, fareb, chakma, zyadti, waadha, zulm

bakheli
kanjusi, thuRdili, hirs, lalach, hasad

chugli
kanD ohlay ik di gal dujay naal, jhoot sach kise baray luk kay dujay nuN dasna, kise baaray jasusi karni

Kar Da phar da tag hai
kar
tax, lagaan, mehsool, mamla, revenue, hath

Daphar
1) Dapharan da kam, 2) Dapharan di haalat, Dapharan wala 3) macchi (Dapharan: Daphan: Daphhan: btahasha khaana peena, lagataar habaR ke khai peevi jaavan)tag1) janyu, pinDe te walya mazhabi dhaaga 2) DoRa 3) Tikaa, qaim rehan, kise kam wich lagge rehan, hanDan 4) aasra, sahara. targ: chilka, khal, cover
Kahe husain saie jug aaiye

saieoho ee, so ee

JehnaN pichata sag hai

sag
1) sang, saath, naal chalan walay 2) laag, sarbandh, rishta, taluk, 3) saanjh, barabari, apnaiyat 4) kuta 5) asal, ain o ho, sagvaN 

Translation

Translated by Naveed Alam
 Verses of a Lowly Fakir. Madho Lal Hussain,
Penguin Books India, 2016.

Painting

Self Portrait (7), Amrita Sher-Gil, 1930

Jahan Dekho Tahan Kapat Hai

ਜਹਾਂ ਦੇਖੋ ਤਹਾਂ ਕਪਟ ਹੈ,
ਕਹੂੰ ਨ ਪਇਓ ਚੈਨ।

ਦਗ਼ਾਬਾਜ਼ ਸੰਸਾਰ ਤੇ,
ਗੋਸ਼ਾ ਪਕੜਿ ਹੁਸੈਨ ।ਰਹਾਉ।

ਮਨ ਚਾਹੇ ਮਹਿਬੂਬ ਕੋ,
ਤਨ ਚਾਹੇ ਸੁਖ ਚੈਨ ।1।

ਦੋਇ ਰਾਜੇ ਕੀ ਸੀਂਧ ਮੈਂ,
ਕੈਸੇ ਬਣੇ ਹੁਸੈਨ ।2।

جہاں دیکھو تہاں کپٹ ہے،
کہوں ن پئیو چین ۔

دغاباز سنسار تے،
گوشہ پکڑِ حسین ۔رہاؤ۔

من چاہے محبوب کو،
تن چاہے سکھ چین ۔1۔

دوئ راجے کی سیندھ میں
کیسے بنے حسین ۔2۔

जहां देखो तहां कपट है,
कहूं न पइयो चैन ।

दग़ाबाज़ संसार ते,
गोशा पकड़ि हुसैन ।रहाउ।

मन चाहे महबूब को,
तन चाहे सुख चैन ।1।

दोइ राजे की सींध मैं
कैसे बने हुसैन ।2।

Painting

Abhisarika Nayika (“The Heroine Going to Meet Her Lover at an Appointed Place”). Opaque watercolour and gold on paper.
Attribution to Mola Ram of Garhwal was made by a descendant of the artist, Balak Ram Sah. circa 1800.
Museaum Of Fine Arts, Boston

Albeli Kion Katte

ਵੋ ਯਾਰੁ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ਼ਕ ਤਿਨਾਂ ਕੱਤਣ ਕੇਹਾ, ਅਲਬੇਲੀ ਕਿਉਂ ਕੱਤੇ ।ਰਹਾਉ।

ਲੱਗਾ ਇਸ਼ਕ ਚੁੱਕੀ ਮਸਲਾਹਤ, ਬਿਸਰੀਆਂ ਪੰਜੇ ਸੱਤੇ ।1।

ਵੋ ਯਾਰੁ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ਼ਕ ਤਿਨਾਂ ਕੱਤਣ ਕੇਹਾ, ਅਲਬੇਲੀ ਕਿਉਂ ਕੱਤੇ

ਘਾਇਲੁ ਮਾਇਲੁ ਫਿਰੈ ਦਿਵਾਨੀ, ਚਰਖੇ ਤੰਦ ਨ ਘੱਤੇ ।2।

ਵੋ ਯਾਰੁ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ਼ਕ ਤਿਨਾਂ ਕੱਤਣ ਕੇਹਾ, ਅਲਬੇਲੀ ਕਿਉਂ ਕੱਤੇ

ਮੇਰੀ ਤੇ ਮਾਹੀ ਦੀ ਪਰੀਤਿ ਚਰੋਕੀ, ਜਾਂ ਸਿਰੀ ਆਹੇ ਨ ਛੱਤੇ ।3।

ਵੋ ਯਾਰੁ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ਼ਕ ਤਿਨਾਂ ਕੱਤਣ ਕੇਹਾ, ਅਲਬੇਲੀ ਕਿਉਂ ਕੱਤੇ

ਕਹੈ ਹੁਸੈਨ ਫ਼ਕੀਰ ਨਿਮਾਣਾ, ਨੈਨ ਸਾਈਂ ਨਾਲਿ ਰੱਤੇ ।4।

ਵੋ ਯਾਰੁ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ਼ਕ ਤਿਨਾਂ ਕੱਤਣ ਕੇਹਾ, ਅਲਬੇਲੀ ਕਿਉਂ ਕੱਤੇ

وو یارُ جنہاں نوں عشقَ تناں کتن کیہا، البیلی کیوں کتے ۔رہاؤ۔

لگا عشقَ چکی مسلاہت، بسریاں پنجے ستے ۔1۔

وو یارُ جنہاں نوں عشقَ تناں کتن کیہا، البیلی کیوں کتے ۔رہاؤ۔

گھائلُ مائلُ پھرے دوانی، چرخے تند ن گھتے ۔2۔

وو یارُ جنہاں نوں عشقَ تناں کتن کیہا، البیلی کیوں کتے ۔رہاؤ۔

میری تے ماہی دی پریتِ چروکی، جاں سری آہے ن چھتے ۔3۔

وو یارُ جنہاں نوں عشقَ تناں کتن کیہا، البیلی کیوں کتے ۔رہاؤ۔

کہےَ حسین فقیر نمانا، نین سائیں نالِ رتے ۔4۔

وو یارُ جنہاں نوں عشقَ تناں کتن کیہا، البیلی کیوں کتے ۔رہاؤ۔

वो यारु जिन्हां नूं इशक तिनां कत्तन केहा, अलबेली क्युं कत्ते ।रहाउ।

लग्गा इशक चुक्की मसलाहत, बिसरियां पंजे सत्ते ।1।

वो यारु जिन्हां नूं इशक तिनां कत्तन केहा, अलबेली क्युं कत्ते

घायलु मायलु फिरै दिवानी, चरखे तन्द न घत्ते ।2।

वो यारु जिन्हां नूं इशक तिनां कत्तन केहा, अलबेली क्युं कत्ते

मेरी ते माही दी परीति चरोकी, जां सिरी आहे न छत्ते ।3।

वो यारु जिन्हां नूं इशक तिनां कत्तन केहा, अलबेली क्युं कत्ते

कहै हुसैन फ़कीर निमाणा, नैन साईं नालि रत्ते ।4।

वो यारु जिन्हां नूं इशक तिनां कत्तन केहा, अलबेली क्युं कत्ते

Composition

Composition by Radhika Sood Nayak

Painting

Man and Woman at a Spinning Wheel, c. 1570
Pieter Pietersz (c. 1540-1603)
Oil on panel
Fine Art America

Chande Hazaar Aalam

ਚੰਦੀਂ ਹਜਾਰ ਆਲਮੁ ਤੂੰ ਕੇਹੜੀਆਂ ਕੁੜੇ ।
ਚਰੇਂਦੀ ਆਈ ਲੇਲੜੇ, ਤੁਮੇਂਦੀ ਉੱਨ ਕੁੜੇ ।ਰਹਾਉ।

ਉੱਚੀ ਘਾਟੀ ਚੜ੍ਹਦਿਆਂ, ਤੇਰੇ ਕੰਡੇ ਪੈਰ ਪੁੜੇ ।
ਤੈਂ ਜੇਹਾ ਮੈਂ ਕੋਈ ਨ ਡਿੱਠਾ, ਅੱਗੇ ਹੋਇ ਮੁੜੇ ।1।

ਬਿਨਾਂ ਅਮਲਾਂ ਆਦਮੀ, ਵੈਂਦੇ ਕੱਖੁ ਲੁੜੇ ।
ਪੀਰ ਪੈਕੰਬਰ ਅਉਲੀਏ, ਦਰਗਹ ਜਾਇ ਵੜੇ ।2।

ਸਭੇ ਪਾਣੀ ਹਾਰੀਆਂ, ਰੰਗਾ ਰੰਗ ਘੜੇ ।
ਸ਼ਾਹ ਹੁਸੈਨ ਫ਼ਕੀਰ ਸਾਈਂ ਦਾ, ਦਰਗਹ ਵੰਜ ਖੜੇ ।3।

چندیں ہزار عالمُ توں کیہڑیاں کڑے ۔
چریندی آئی لیلڑے، تمیندی انّ کڑے ۔رہاؤ۔

اچی گھاٹی چڑھدیاں، تیرے کنڈے پیر پڑے ۔
تیں جیہا میں کوئی ن ڈٹھا، اگے ہوئِ مڑے ۔1۔

بناں عملاں آدمی، ویندے ککھُ لڑے ۔
پیر پیکمبر اؤلیئے، درگہ جائ وڑے ۔2۔

سبھے پانی ہاریاں، رنگا رنگ گھڑے ۔
شاہ حسین فقیر سائیں دا، درگہ ونج کھڑے ۔3۔

चन्दीं हजार आलमु तूं केहड़ियां कुड़े ।
चरेंदी आई लेलड़े, तुमेंदी उन्न कुड़े ।रहाउ।

उच्ची घाटी चढ़द्यां, तेरे कंडे पैर पुड़े ।
तैं जेहा मैं कोई न डिट्ठा, अग्गे होइ मुड़े ।1।

बिनां अमलां आदमी, वैंदे कक्खु लुड़े ।
पीर पैकम्बर अउलीए, दरगह जाय वड़े ।2।

सभे पानी हारियां, रंगा रंग घड़े ।
शाह हुसैन फ़कीर साईं दा, दरगह वंज खड़े ।3।

Translation

Translated by Naveed Alam
 Verses of a Lowly Fakir. Madho Lal Hussain,
Penguin Books India, 2016.

Composition

Vocals: Risham Syed
Composition: Najm Hosain Syed
Tabla: Riaz Ahmed
Violin: Mukhtar Qadri

Painting

Luigi Chialiva (Swiss, 1842–1914), Shepherdess with her flock, oil on panel

Kaun Kise Naal Russe

ਦੁਨੀਆਂ ਜੀਵਣ ਚਾਰ ਦਿਹਾੜੇ, ਕਉਣ ਕਿਸ ਨਾਲ ਰੁੱਸੇ ।ਰਹਾਉ।

ਜਿਹ ਵੱਲ ਵੰਜਾਂ ਮਉਤ ਤਿਤੇ ਵੱਲ, ਜੀਵਨ ਕੋਈ ਨ ਦੱਸੇ ।1।

ਸਰ ਪਰ ਲੱਦਣਾ ਏਸ ਜਹਾਨੋਂ, ਰਹਿਣਾ ਨਾਹੀਂ ਕਿੱਸੇ ।2।

ਕਹੈ ਹੁਸੈਨ ਫ਼ਕੀਰ ਸਾਈਂ ਦਾ, ਮਉਤ ਵਟੈਂਦੜੀ ਰੱਸੇ ।3।

دنیاں جیون چار دہاڑے، کؤن کس نال رسے ۔رہاؤ۔

جہ ولّ ونجاں مؤت تتے ولّ، جیون کوئی ن دسے ۔1۔

سر پر لدنا ایس جہانوں، رہنا ناہیں قصے ۔2۔

کہےَ حسین فقیر سائیں دا، مؤت وٹیندڑی رسے ۔3۔

दुनियां जीवन चार देहाड़े, कउन किस नाल रुस्से ।रहाउ।

जेह वल्ल वंजां मउत तिते वल्ल, जीवन कोई न दस्से ।1।

सर पर लद्दना एस जहानों, रहना नाहीं किस्से ।2।

कहै हुसैन फ़कीर साईं दा, मउत वटैंदड़ी रस्से ।3।

Glossary

Duniya jeevan char dihade, kaun kis naal russe |Rahao|

Duniya: 1) Maujooda haalat, haazir vela, vehaar 2) duniyadari – deenya[?]: buddha, handeya hoya, buddha danger;
Jeevan – 1) Zindagi 2) Guzraan, guzara 3) Rozgar, kasb, profession
Chaar – 4, ginne hoye, mukkan waale, Aarzi, Chaaran, Walaavan, Tarkaawan – rasse, rachaa, banaawe, andar di judat (jurrat), banaawe, ralay, ahsaas, jazba sanjha kare

Jih wall wanjha maut tite wall, jeevan koee na dasse |1|

Jeen – Jis
Wal – tarf, paasa, rukh, direction 2) watt, Walevaan, twist, maror, pech 3) changa, theek, behtar, sehatmand, tandurust 4) pher, murk e, dobara, gharri murri
Maut – khatma, Maran, Mukka, Tabahi, ujara
Moot – Mootar, peshab, gand
Tine – os, osay
Dasse – dikhawe, bataawe, ishara kare, samjhawe

Sar par laddna es jahano, rehna naahin kisse |2|

Ladna – Tur Jana, Rawana hona 2) Bhar bharna, bhaar chukana, bhar heth aaona, bhar paa lena, chukkeya jaana, dhoya jaana
Jahaanun – jahaan ton (jahaan: duniya, haasir vehaad, maujood vartara)
Rehna – tikna, qaayam hona, 2) bas ho jaana, khaali ho jaana, hattan, picche reh jaawan, haar jaawan, nakara howan, thakk jawan, be sakt ho jaawan
Naheen – Nahin
Kasse – kisse bi 2) taaqat himmat sakt ne, changiyai ne, 3) Maror wat ne, khich ne 4) imtihaan ne, test ne, imtihaan vich, test vich 5) shakhs ne, bande ne, fard ne

Kahe Hussain faqir sayeen da, maut vatendri rasse |3|

Faqeer – be mal, khaali
Saeen – malik, murshid, dilbar, Mehboob
Watendri – 1) Wandi, marordi, tayyar kardi 2) watti jaandi, badhi[?] jaandi, phasdi 3) Wataandi, badaldi 4) sale kardi, vechdi, vech ke dendi – vatendri – phirdi, ghumdi, bhoondi [?] — rasse: 1) vaddeyan rissyan [?], banhan da saaman, 2) ras, goorhe rass, sawaaad, jazbe, nashi

Glossary by Najm Hosain Syed

Transliterated into Roman by Amit Julka

Translation

Painting

Gustav Klimt (1862–1918), “Tod und Leben” Death and Life, oil on canvas, 1910/15, Leopold Museum, Vienna

Jeevain Taan Darda Raho vo

ਜਾਂ ਜੀਵੈਂ ਤਾਂ ਡਰਦਾ ਰਹੁ ਵੋ ।ਰਹਾਉ।

ਬਾਂਦਰ ਬਾਜੀ ਕਰੈ ਬਜਾਰੀ, ਸਹਿਲ ਨਹੀਂ ਉਥੈ ਲਾਵਨ ਯਾਰੀ,
ਰਹੁ ਵੋ ਅਡਕ ਵਛੇੜ ਅਨਾੜੀ, ਕਢਿ ਨ ਗਰਦਨ ਸਿਧਾ ਵਹੁ ਵੋ ।1।

ਨੇਹੀ ਸਿਰ ਤੇ ਨਾਉਂ ਧਰਾਵਨ, ਬਲਦੀ ਆਤਸ਼ ਨੂੰ ਹਥਿ ਪਾਵਨ,
ਆਹੀਂ ਕੱਢਣ ਤੇ ਕੂਕ ਸੁਣਾਵਨ, ਗਲਿ ਨ ਤੈਨੂੰ ਬਣਦੀ ਓਹੁ ਵੋ ।2।

ਦਰ ਮੈਦਾਨ ਮੁਹੱਬਤ ਜਾਤੀ, ਸਹਿਲ ਨਹੀਂ ਉਥੇ ਪਾਵਨ ਝਾਤੀ,
ਜੈਂ ਤੇ ਬਿਰਹੁ ਵਗਾਵੈ ਕਾਤੀ, ਮੁਢਿ ਕਲੇਜੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਡਹੁ ਵੋ ।3।

ਅਸਲੀ ਇਸ਼ਕ ਮਿੱਤਰਾਂ ਦਾ ਏਹਾ, ਪਹਲੇ ਮਾਰ ਸੁਕਾਵਨ ਦੇਹਾ,
ਸਹਲ ਨਹੀਂ ਉਥੈ ਲਾਵਨ ਨੇਹਾ, ਜੇ ਲਾਇਓ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਨ ਕਹੁ ਵੋ ।4।

ਤਉ ਬਾਝੂ ਸਭ ਝੂਠੀ ਬਾਜੀ, ਕੂੜੀ ਦੁਨੀਆਂ ਫਿਰੈ ਗਮਾਜ਼ੀ,
ਨਹੂੰ ਹਕੀਕਤ ਘਿੰਨ ਮਿਜਾਜ਼ੀ, ਦੋਵੇਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਟਿ ਨ ਬਹੁ ਵੋ ।5।

ਕਹੈ ਹੁਸੈਨ ਫ਼ਕੀਰ ਗਦਾਈ, ਦਮ ਨ ਮਾਰੇ ਬੇ ਪਰਵਾਹੀ,
ਸੋ ਜਾਣੈ ਜਿਨਿ ਆਪੇ ਲਾਈ, ਅਹੁ ਵੇਖ ਜਾਂਞੀ ਆਏ ਅਹੁ ਵੋ ।6।

جاں جیویں تاں ڈردا رہُ وو ۔رہاؤ۔

باندر باجی کرے بازاری، سہل نہیں اتھے لاون یاری،
رہُ وو اڈک وچھیڑ اناڑی، کڈھ ن گردن سدھا وہُ وو ۔1۔

نیہی سر تے ناؤں دھراون، بلدی آتش نوں ہتھِ پاون،
آہیں کڈھن تے کوک سناون، گلِ ن تینوں بندی اوہُ وو ۔2۔

در میدان محبت جاتی، سہل نہیں اتھے پاون جھاتی،
جیں تے برہُ وگاوے کاتی، مڈھِ کلیجے دے اندر ڈہُ وو ۔3۔

اصلی عشقَ متراں دا ایہا، پہلے مار سکاون دیہا،
سہل نہیں اتھے لاون نیہا، جے لائیو تاں کسے ن کہُ وو ۔4۔

تؤ باجھو سبھ جھوٹھی باجی، کوڑی دنیاں پھرے گمازی،
نہوں حقیقت گھنّ مجازی، دوویں گلاں سٹِ ن بہو وو ۔5۔

کہےَ حسین فقیر گدائی، دم ن مارے بے پرواہی،
سو جانے جنِ آپے لائی، اہُ ویکھ جاننجی آئے اہُ وو ۔6۔

जां जीवैं तां ड्रदा रहु वो ।रहाउ।

बांदर बाजी करै बजारी, सहल नहीं उथै लावन यारी,
रहु वो अडक वछेड़ अनाड़ी, कढि न गरदन सिधा वहु वो ।1।

नेही सिर ते नाउं धरावन, बलदी आतश नूं हथि पावन,
आहीं कढ्ढन ते कूक सुणावन, गलि न तैनूं बणदी ओहु वो ।2।

दर मैदान मुहब्बत जाती, सहल नहीं उथे पावन झाती,
जैं ते बिरहु वगावै काती, मुढि कलेजे दे अन्दर डहु वो ।3।

असली इशक मित्तरां दा एहा, पहले मार सुकावन देहा,
सहल नहीं उथै लावन नेहा, जे लाययो तां किसे न कहु वो ।4।

तउ बाझू सभ झूठी बाजी, कूड़ी दुनियां फिरै गमाज़ी,
नहूं हकीकत घिन्न मिजाज़ी, दोवें गल्लां सुटि न बहु वो ।5।

कहै हुसैन फ़कीर गदाई, दम न मारे बे परवाही,
सो जानै जिनि आपे लाई, अहु वेख जांञी आए अहु वो ।6।

Translation

Translated by Naveed Alam
 Verses of a Lowly Fakir. Madho Lal Hussain,
Penguin Books India, 2016. p. 48

Painting

Layla visits Majnun in the wilderness. From the “Khamsah”, Five Poems (Quintet) of Amir Khusro. Other images from the manuscript are on the Walters Museum flickr album:
Date: 14th century AD
Source: https://www.flickr.com/photos/medmss/4535914626/in/set-72157623891285410/
Author: Amir Khusro Dihlavi (d. 1325 CE). Calligrapher: Muḥammad Ḥusayn Zarrīn Qalam al-Kashmiri; illustrations are signed by eleven painters: Laʿl (Lāl), Manūhar, Sānwalah, Farrukh, Alīqulī, Dharamdās, Narsing, Jagannāth, Miskīnā, Mukund, and Sūrdās Gujarati.